اگر مستند مسابقه «خانه ما» را دنبال کرده باشید، احتمالاً با تماشای فصل چهاردهم، نگاهتان کمی بیشتر بر تصاویر مکث کرده است. اینبار خانوادهها نه در کوچهپسکوچههای شهرهای مرکزی، بلکه در دل جنوبشرقیترین نقطه ایران نفس کشیدهاند. سیستان و بلوچستان، با تمام سادگی و سکوتش، جلوههایی برای تماشا دارد که معمولاً در بروشورهای سفر دیده نمیشوند.
بیشتر بخوانید: سفرهای با طعم جنوب؛ طرز تهیه 10 غذا و خوراکی خطه سیستان و بلوچستان
در این مقاله میخواهیم شما را با همان مسیرهایی آشنا کنیم که خانوادههای سوریزایی، پودینه و گلدوی در آن قدم گذاشتند؛ جاهایی که شاید نام آنها کمتر شنیده شده باشد، اما دیدنشان میتواند نگاهتان را نسبت به ایران کمی متفاوتتر کند.
1.شهر سوخته؛ شهری باستانی در دل دشت زابل
در یکی از روزهای رقابت در فصل چهاردهم، خانواده پودینه سری به شهری زدند که چند هزار سال پیش، مرکز یک تمدن درخشان بوده؛ «شهر سوخته». این محوطه باستانی حدود ۵۶ کیلومتر با زابل فاصله دارد و در کنار جاده زابل–زاهدان واقع شده است.
شهر سوخته حدود ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد شکل گرفته و بیش از هزار سال، محل زندگی و فعالیت مردمی بوده که سطح بالایی از دانش و مهارت داشتهاند. آثار بهدستآمده از حفاریها نشان میدهند که این شهر دارای خیابانبندی منظم، خانههای خشتی و حتی سیستم ابتدایی دفع فاضلاب بوده است. در این مکان، برای نخستین بار در جهان، چشم مصنوعی، جراحی موفق جمجمه و یک انیمیشن باستانی کشف شدهاند.
این محوطه تاریخی در سال ۱۳۹۳ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد و حالا یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری استان بهشمار میرود.
1-2.موزه شهر سوخته؛ پلی به گذشتهای نزدیکتر
وقتی از محوطه باستانی شهر سوخته بازدید میکنید، متوجه میشوید که این مکان مثل یک موزه بزرگ روبهرویتان قرار دارد. دیدن این محوطه شما را به هزاران سال قبل میبرد، زمانی که نیاکان ما در حال کشف و استفاده از پیشرفتهترین دانشهای زمان خود بودند.
علاوه بر بازدید از محوطه، موزه شهر سوخته هم درست کنار این منطقه ساخته شده است. در این موزه، بسیاری از اشیایی را میبینید که در حفاریها پیدا شده است و بخشهایی از زندگی مردم آن زمان به شکل بازسازی شده به نمایش درآمده است. مثلاً شما میتوانید گورستان شهر سوخته را ببینید که برای درک بهتر شرایط زندگی و آداب مردم آن دوران طراحی و ساخته شده است.
بازدید از موزه، مخصوصاً اگر به تاریخ و باستانشناسی علاقه دارید، به شما کمک میکند تا بهتر با کاوشهای انجام شده در این شهر آشنا شوید و تصویر واضحتری از تمدنی کهن به دست آورید.
اگر به شهر سوخته سفر میکنید، پیشنهاد میکنیم به این موزه هم سری بزنید تا بهتر با تاریخ و فرهنگ این سرزمین آشنا شوید.
2.قلعه رستم؛ بنایی تاریخی در قلب زابل
اگر به تاریخ و معماری کهن علاقهمندید، بازدید از قلعه رستم در نزدیکی زابل را از دست ندهید. این قلعه تاریخی با ساختاری ششضلعی و ۱۵ برج خشتی، یکی از مهمترین بناهای دفاعی جنوب شرق ایران است که قدمتش به دوره میانی اسلامی تا صفویه بازمیگردد.
درون قلعه، آثار جالبی مانند برجهای دیدهبانی، خانههای مسکونی، اصطبل، یخدان و بخش شاهنشین به چشم میخورد که هرکدام بازتابی از زندگی و امنیت در روزگاران گذشتهاند. این دژ در فهرست آثار ملی ثبت شده و در سالهای اخیر بخشی از آن مرمت شده است.
بازدید از قلعه رستم، فرصتی ارزشمند برای لمس تاریخ، شناخت فرهنگ محلی و آشنایی با شیوههای معماری دفاعی ایران است.
3.غار لادیز؛ جواهری طبیعی در دل کویر سیستان و بلوچستان
اگر به ۱۰ کیلومتری شهر میرجاوه سفر کنید، غار لادیز را خواهید دید؛ غاری که قدمتش به دوران پیش از تاریخ میرسد و با طول حدود ۱۵ کیلومتر یکی از زیباترین مناظر طبیعی شهرستان زاهدان است.
با وجود خشکسالیهای سالهای اخیر، آب همچنان در غار جریان دارد و قطرات آب از سقف و اطراف آن به طور مداوم چکیده و در کف غار جریان دائمی ایجاد میکنند. صدای آرامشبخش و انعکاس آب در فضای غار، تجربهای متفاوت و فراموشنشدنی برای شما خواهد بود.
دهانه غار با پوشش گیاهی متنوعی مثل درختان پده، گز و انواع گیاهان علفی احاطه شده است که جلوه خاصی به منطقه دادهاند. این زیباییها در دل منطقهای کویری و در نزدیکی چهارمین قله بلند ایران، غار لادیز را به مقصدی ایدهآل برای طبیعتگردان و گردشگران تبدیل کرده است.
4.کوه خواجه یا اوشیدا؛ جزیرهای تاریخی در دل دشت سیستان
اگر به ۳۰ کیلومتری جنوب غربی زابل سفر کنید، کوه خواجه را خواهید دید؛ تنها پدیده طبیعی مهم در دشت سیستان که به شکل ذوزنقهای و با ارتفاع ۶۰۹ متر از سطح دریا مثل جزیرهای وسط دریاچه بینالمللی هامون قرار گرفته است.
این کوه که در گذشته با نام باستانی «اوشیدا» شناخته میشده و معنی آن «ابدی» است، در سه دین اسلام، مسیحیت و زرتشت جایگاه مقدسی دارد. کوه خواجه از سنگهای بازالت سیاه رنگ ساخته شده و علاوه بر زیبایی طبیعی، میراث فرهنگی و تاریخی بسیار غنی را در خود جای داده است.
در اطراف کوه خواجه میتوانید آثار تاریخی متعددی را ببینید که از دوران ساسانیان و اشکانیان به جای ماندهاند؛ از جمله مجموعه کاخها، قلعه کک کهزاد، قلعه چهل دختر، آرامگاه خواجه غلطان و زیارتگاه پیرگندم بریان. همچنین بقایای اماکن اسلامی و معابد بودایی نیز در این منطقه وجود دارد.
به باور محلیها، قبر رستم دستان، پهلوان شاهنامه، در بالای این کوه قرار گرفته است، چرا که در اطراف دژ کوه آثار قبرهای دوران اشکانی فراوان دیده میشود.
بازدید از کوه خواجه، فرصتی است تا علاوه بر دیدن چشماندازهای طبیعی بینظیر، با تاریخ و فرهنگ چند هزار ساله این سرزمین بیشتر آشنا شوید و از جاذبههای کمنظیر تاریخی آن لذت ببرید
5.روستای قلعه نو؛ نگینی کوچک با تاریخ و طبیعت بکر
روستای قلعه نو یکی دیگر از مقاصد شرکت کنندگان فصل چهاردهم بود؛ روستایی با معماری سنتی، زمینهای کشاورزی سرسبز و مردم مهماننواز. این روستا در نزدیکی زابل قرار دارد و از آن دست جاهایی است که میشود لحظاتی آرام و دلنشین را تجربه کرد.
در قلعه نو علاوه بر مناظر طبیعی زیبا، میتوانید با فرهنگ و آداب و رسوم خاص مردم منطقه آشنا شوید و مهماننوازی گرم آنها را از نزدیک حس کنید.
در اطراف روستا باغها و زمینهای کشاورزی چشمنواز زیادی هست که میتوانید در کنار آرامش روستا از آنها لذت ببرید. اگر میخواهید سفری متفاوت و نزدیک به طبیعت و فرهنگ محلی داشته باشید، روستای قلعه نو منتظر شماست.
6.ارگ محمدحسین خان نارویی؛ یادگاری از تاریخ سیستان
اگر به دنبال جایی هستید که شما را به دل تاریخ سیستان ببرد، ارگ محمدحسین خان نارویی یکی از مقصدهای ارزشمند برای بازدید است. این ارگ که در شهرستان هیرمند واقع شده، یادگاری از دوران قاجار و نمادی از معماری و زندگی اشرافی آن زمان است.
ارگ با دیوارهای بلند و اتاقهای متعدد، فضای بزرگی را شکل داده که نمادی از اقتدار و شکوه گذشته است. بازدید از این بنا فرصتی است تا با سبک زندگی و معماری گذشته آشنا شوید و در فضایی تاریخی قدم بزنید.
ارگ محمدحسین خان علاوه بر ارزش تاریخی، بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی مردم منطقه را نشان میدهد و بازدید از آن، برای هر علاقهمند به تاریخ و فرهنگ سیستان، تجربهای خاص و به یادماندنی خواهد بود.
7.موزه زنده سفال کلپورگان؛ سفری به هزاران سال پیش
موزه زنده سفال کلپورگان یکی از جذابترین مناطقی بود که خانواده سوریزایی از این بازدید کردند. این موزه در روستای کلپورگان در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و یکی از کمیابترین موزههای زنده سفالگری در جهان است.
در این روستا زنان هنرمند بلوچ به سبک سنتی و بدون استفاده از چرخ سفالگری، سفالهایی میسازند که طرحهای خاص و هندسی آنها را هزاران سال است که نسل به نسل حفظ کردهاند. دیدن این فرآیند دستساز و آشنایی با فرهنگ مردم محلی، تجربهای بهیادماندنی برای شما خواهد بود.
موزه کلپورگان نه فقط یک موزه، بلکه یک کارگاه زنده است که شما را به دنیای هنر اصیل و تاریخی دعوت میکند.
8.تالاب هامون؛ قلب تپنده سیستان و بلوچستان
تالاب هامون که روزگاری بزرگترین دریاچه آب شیرین ایران بود، همچنان یکی از مهمترین زیستبومهای منطقه به شمار میرود. تالاب هامون در نزدیکی شهر زابل و در مرز ایران و افغانستان قرار دارد و نقشی حیاتی در زندگی مردم بومی، کشاورزی و حیات وحش منطقه داشته و دارد.
در سالهایی که بارندگی مناسب است و دریاچه هامون دوباره جان میگیرد، منظرهای بینظیر از پرندگان مهاجر، نیزارهای سبز و قایقهایی که روی آب شناورند، شما را با زیبایی اصیل سیستان و بلوچستان . قدم زدن در اطراف تالاب یا تماشای طلوع و غروب خورشید در این منطقه، حس آرامش عمیقی به شما میدهد و فرصتی فراهم میکند تا طبیعت بکر و واقعی سیستان را از نزدیک لمس کنید.
اگر میخواهید سفری متفاوت داشته باشید و با یکی از مهمترین نمادهای طبیعی ایران آشنا شوید، دیدن تالاب هامون میتواند یکی از مکانهای انتخابی در سفر شما به استان سیستان و بلوچستان باشد.
بیشتر بخوانید: آداب و رسوم و فرهنگ رنگارنگ سیستان و بلوچستان
سخن آخر
سفر، همواره تنها به معنای جابهجایی از یک نقطه به نقطهای دیگر نیست؛ گاهی دیدن مردم، شنیدن لهجهها، و قدم زدن در خیابانهایی که با سایر نقاط کشور متفاوتاند، خود نوعی تجربه عمیقتر از سفر محسوب میشود.
سیستان و بلوچستان در این فصل از «خانه ما» نه فقط به عنوان محل برگزاری مسابقه، بلکه خود بهعنوان یک شخصیت مستقل جلوه کرد؛ آرام، صمیمی و پر رمز و راز.
اگر بهدنبال مقصدی متفاوت برای سفر بعدی خود هستید، شاید حالا زمان آن باشد که به جنوب شرق ایران نگاهی تازه داشته باشید.
اصل تجربه از آنِ کسیست که دل به مسیر بسپارد.
برای اطلاع و استفاده از سایر مطالب ما، به شبکههای اجتماعی خانه ما بپیوندید:
